Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ.

Ο  νονός σου ο ανοιχτοχέρης και η νονά σου η γενναιόδωρη σου χάρισαν ένα αρχαιοελληνικό όνομα; Σ' αυτή την ανάρτηση θα μάθεις την ετυμολογία του και την κυριολεκτική σημασία του, αν βέβαια έχεις αμελήσει μέχρι τώρα να το κάνεις!

Αγαθοσθένης < αγαθός + σθένος= καλός (στις πράξεις και την νόηση) + δύναμη= ο έχων δύναμη να σκέφτεται και να πράττει το καλό.

Αγορακλής < αγορά + κλέος= αγορά + δόξα= αυτός που έχει δόξα στην αγορά

Αγοράκριτος < αγορά + κρίσις= αυτός που κρίνεται από την αγορά

Αθανάσιος < α (στερητικό) + θανή - θάνατος= αθάνατος (θηλ. Αθανασία)

Αθηνά= Ἀθεονόα < α (υπερθετικό) + θεός + νους= η προερχόμενη από τον υπέρτατο νου (η θεά Αθηνά, ξεπήδισε από το κεφάλι του Δία). Το αρχικό όνομα ήταν Αθήνη και είναι Πελασγικής προελεύσεως

Αικατερίνη < αεί + καθαιρή= πάντοτε καθαρή

Αλέξανδρος < αλέξω + ανήρ (γεν. του ανδρός) = υπερασπιστής, προστάτης ανδρών (θηλ. Αλεξάνδρα)

Αμφιάραος < άμφω + αρἀ + ος (κατάληξη)= εκείνος ο ὀποίος μετριάζει τήν κατάρα - κακοτυχία

Ανάργυρος < α (στερητικό) + αργυρός (χρήμα)= ο αφιλοκερδής (θηλ. Ανάργυρη)

Αναστάσιος < ανά + στάσις= ο αναγεννημένος, ο αιώνιος (θηλ. Αναστασία)

Ανδρέας < ανήρ (γεν. ανδρός)= ο ανδρείος, πραγματικός άνδρας, γενναίος πολεμιστής

Ανδρόμαχος < ανήρ (γεν. του ανδρός) + μάχομαι= ο μαχόμενος τους άνδρες (δηλ. ο σπουδαίος κι ατρόμητος πολεμιστής) (θηλ. Ανδρομάχη)

Ανδρόνικος < ανήρ (γεν. του ανδρός) + νίκη= εκείνος που νικάει τους άνδρες (θηλ. Ανδρονίκη)

Αντίγονος < αντί + γίγνομαι (γεννιέμαι)= ο ισάξιος με τον γεννήτορα πατέρα του (θηλ. Αντιγόνη)

Απόλλων < α (υπερθετικό) + πόλος + λας (λάμπος - λάμψις)= εκείνος που λάμπει από παντού. Κατ' άλλους: α (στερητικό) + πολλοί= εκείνος που δεν ανήκει στους πολλούς

Αρετή < α (στερητικό) + ρήσις= απαράμιλη, τέλεια, μοναδική

Αρίσταρχος < άριστος + άρχω= αυτός που άρχει (ηγείται)  των αρίστων

Αριστείδης < άριστος + ορώ (αόριστος: είδον)= ο άριστος στην όψη, ο πολύ εμφανίσιμος

Αριστόμαχος < άριστος + μάχη= ο άριστα μαχόμενος (θηλ. Αριστομάχη)

Αριστόνικος < άριστος + νίκη= εκείνος που καταφέρνει την τέλεια νίκη (θηλ. Αριστονίκη)

Αριστοτέλης < άριστος + τέλος (σκοπός)= ο τελειομανής, εκείνος που σκοπεύει στο άριστο

Αριστοφάνης < άριστος + φημί (λέγω, διατυμπανίζω, διαδίδω λεκτικά)= εκείνος που μιλάει άριστα

Άρτεμις < αήρ + τέμνω= εκείνη που κόβει - διασχίζει τον αέρα

Αρχιμήδης < αρχή + μήδομαι (σκέπτομαι)= ο άρχων της σκέψεως

Ασπασία < ασπασμός= θηλυκό του αρχ. επιθέτου ασπάσιος= χαρούμενη, ευτυχισμένη  (αρσ. Ασπάσιος)

Αφροδίτη < αφρός + δίτω (= αναδύομαι)= η αναδυόμενη από τον αφρό (της θάλασσας)

Βασίλειος < βασιελεύς=εκείνος που ανήκει στο βασιλιά (θηλ. Βασιλεία)

Βερονίκη (Βερόνικα) < από το αρχαίο μακεδονικό όνομα Φερενίκη > φέρω + νίκη= αυτή που φέρνει τη νίκη

Γεώργιος < Γα + έργον= ο καλλιεργητής της γης, εκείνος που παράγει έργο στη γη, ο γεωργός (θηλ. Γεωργία)

Γλαυκονόμη < Γλαύκα (ή γλαύκος) + νόμος= ο λαμπρός - σοφός νόμος

Γρηγόριος < γρηγορώ =άγρυπνος, ακοίμητος, πανέτοιμος

Δαμοκλής <΄δήμος + κλέος= ο δοξαζόμενος από τον δήμο (λαό), ο δημοφιλής

Δαμοφίλη < δήμος + φίλος= η φίλη του δήμου (λαού), εκείνη που αγαπάει τον λαό

Δέσποινα < δεσπόζω= κυρίαρχη, αρχόντισσα

Δημάρατος < δήμος + αίρω (=σηκώνω)= εκείνος που ανυψώνει (ηθικά)  τον δήμο (λαό)

Δημαρέτης < δήμος + αρετή (>α + ρήσις)= εκείνος που (με τις πράξεις του) οφελεί τον δήμο (λαό) (θηλ. Δημαρέτη)

Δήμητρα < δα (Δωρικός τύπος του "γη", παραλλαγή του "γα") + μήτηρ= μητέρα της γης 

Δημήτριος= ο αφιερωμένος στη θεά Δήμητρα

Δημόκριτος < δήμος + κρίσις= εκείνος που κρίνεται από το δήμο (λαό)

Δημονίκη < δήμος + νίκη= η νίκη του δήμου (λαού)

Δημοσθένης < δήμος + σθένος= εκείνος που δίνει δύναμη στον δήμος (λαό)

Δημόστρατος < δήμος + στρατεύω= εκείνος που στρατεύει τον δήμο (λαό)

Δημοφίλη (βλ. Δαμοφίλη)

Διαγόρας < Ζευς (γεν. του Διός) + αγορεύω= εκείνος που αγορεύει με την δύναμη του Διός

Δικαίαρχος < δίκαιος + άρχω= εκείνος που είναι δίκαιος άρχων

Δικαιοκλής < δίκαιον + κλέος= εκείνος που δοξάζει το δίκαιο

Δικαιόπολις < δίκαιος + πόλις= ο δίκαιος πολίτης

Διογένης < Ζευς (γεν. του Διός) + γένος= ο καταγόμενος από τον Δία

Διοκλής < Ζευς (γεν. του Διός) + κλέος= ο δοξάζων τον Δία

Διομήδης < Ζευς (γεν. του Διός) + μήδομαι (= σκέπτομαι)= ο σκεπτόμενος με το θέλημα του Διός

Διόνυσος < Ζευς (γεν του Διός) + νους= ο προερχόμενος από τον νου του Διός

Ειρήνη = είρω (συνδέω)

Ελένη < έλον (αόριστος Β του αίρω= καταστρέφω) + ναυς (δοτ. τη νυί= πλοίο)= αυτή για την οποία καταστράφηκαν πλοία 

Ελευθέριος < Ελ (ονομασία των Ολυμπίων) + ευ + θέρος= εκείνος που με τον ερχομό του θα σημάνει κάτι καλύτερο και προσφερόμενο από τους θεούς, κατ' άλλη ερμηνεία: > έλευσις (> ελ + ευ + σείω - κινώ) + θάρρος= εκείνος που με θάρρος και την δύναμη των θεών μετακινεί τα πάντα με καλό τρόπο

Ερμής < έρυμα (= λόγος)= εκείνος που μεταφέρει τον λόγο

Ερμογένης < Ερμής (γεν. του Ερμού) + γένος= ο καταγόμενος από το γένος του Ερμή

Εστία < έσω + θέω= εκείνη που σπεύδει εντός (στο σπίτι)

Ευαγγελία < ευ + αγγελία= καλή είδηση, ευχάριστο νέο

Ευάγγελος < ευ + άγγελος= αγγελιοφόρος που φέρνει καλά νέα

Εύβουλος < ευ + βουλή (βούλομαι)= ο έχων αγαθή επιθυμία

Εύνομος < ευ + νόμος= εκείνος που ορίζει καλούς νόμους (θηλ. Ευνομία)

Εύπολις < ευ + πόλις= ο καλός πολίτης

Ευριδίκη < εύρος + δίκαιον= εκείνη που διακατέχεται από μεγάλη δικαιοσύνη (αρσ. Ευρύδικος)

Ευρύκλεια < εύρος + κλέος= εκείνη που έχει μεγάλη δόξα (αρσ. Ευρυκλής)

Ευρυνόμη < εύρος + νόμος= εκείνη που γνωρίζει πολλούς νόμους (αρσ. Ευρύνομος)

Ευτυχία < ευ + τύχη εκείνη που έχει καλή τύχη (αρσ. Ευτύχιος)

Ζαφείριος < σάπφειρος (το ζαφείρι)= ο πολύτιμος (θηλ. Ζαφειρία)

Ζευς < ζέω (= ζωοποιός) + ευ= ο παρέχων καλή ζωή

Ζηνοβία < Ζάν (Δωρικός τύπος του Ζευς= Δίας) + βίος= εκείνη που ζει χάρη στον Δία

Ηγησιστράτη < ηγούμαι + στρατός= εκείνη που ηγείται του στρατού (αρσ. Ηγίστρατος)

Ήρα < έρα (ιδιωματισμός της λέξης "γαία - γη"). Κατ' άλλους, αναγραμματισμός της λέξεως "αήρ"

Ηροφίλη < Ήρα + φίλη= εκείνη που λατρεύει την Ήρα

Ήρων < Ήρα + ων= εκείνος που ανήκει στην Ήρα

Ήφαιστος < η (αύξηση χάριν ευφωνίας) + φα (αχαϊκός τύπος του "έως"= φως) + ίστιμι (= κατέχω καλώς)= εκείνος που γνωρίζει πολύ καλά την φωτιά

Θεόδωρος < θεός + δώρο= εκείνος που είναι δώρο Θεού

Θερσίτης < θάρσος= εκείνος που είναι θρασύς

Θρασύβουλος < θάρσος + βούληση= εκείνος που έχει θαρρετή (μέχρι θράσους) επιθυμία

Ιάσων < ίασις= ο θεραπευτής

Ίππαρχος < ίππος + άρχω= εκείνος που ηγείται των αλόγων

Ιπποδάμεια < ίππος + δαμέω-ω= εκείνη που δαμάζει άλογα

Ιπποκράτης < ίππος + κρατέω-ω= εκείνος που ελέγχει τα άλογα

Ιππολύτη < ίππος + λύω= εκείνη που απελευθερώνει τα άλογα (αρσ. Ιππόλυτος)

Ισοκράτης < ίσος + κρατώ= εκείνος που τηρεί ίσες αποστάσεις - ισότητα

Καλλιόπη < κάλλος + οπή (= τρύπα, στόμα κατά μία έννοια)= η καλλίφωνος

Κλεόβουλος < κλέος + βούλομαι= εκείνος που επιθυμεί την δόξα

Κλεογένης < κλέος + γένος= ο προερχόμενος από δοξασμένο γένος

Κοσμάς < κόσμιος= εκείνος που είναι ευγενικός και καλότροπος

Λαοδίκη <  λαός + δίκη= η δίκη του λαού

Λαομήδεια < λαός + μήδομαι= η σκέψη του λαού

Λεωνίδας < λέων + ίδιος= εκείνος που ομοιάζει στο λιοντάρι

Λυσιστράτη < λύω (μελλ. λύσω) + στρατός= εκείνη που διαλύει τον στρατό

Μαρία < μαρμαίρω (=αστράφτω)= εκείνη που αστράφτει [-> Μαίρα (Ιλιάδα Σ48, Οδύσσεια λ326) -> Μαρία (εξεβραϊσμός του Ελληνικού ονόματος)] (αρσ. Μάριος)

Μήδος < μήδομαι= ο σκεπτόμενος (θηλ. Μηδία)

Νικαρέτη < νίκη + αρετή= εκείνη που νικάει με αρετή (αρσ. Νικάρετος)

Νικηφόρος < νίκη + φέρω= εκείνος που πραγματοποιεί νίκες

Νικόλαος < νίκη + λαός= εκείνος που δίνει νίκη στον λαό (θηλυκό δεν υπάρχει στην αρχαία Ελληνική. Στην νέα Ελληνική, είναι Νικολέττα, επανελληνισμός του Φραγκικού Nikolette)

Ξενοκράτης < ξένος + κρατώ= εκείνος που κρατά (μακρυά) τους ξένους

Ξενόφαντος < ξένος + φαίνυμι= εκείνος που μοιάζει με ξένο

Οδευσσεύς < οδεύω + έσσομαι= ἐκεῖνος πού βρίσκεται στον δρόμο, ο περιπλανόμενος

Όμηρος < όμμα + άρω= εκείνος που χάνει το μάτι του, ο τυφλός

Ορέστης < όρος + ίσταμαι= εκείνος που βρίσκεται στο βουνό, ο άνθρωπος του βουνού, ο βουνίσιος

Περίανδρος < περί + ανήρ (γεν. του ανδρός)= εκείνος που είναι πάνω από τους άλλους άνδρες

Περικλής < περί + κλέος= ο υπέρδοξος, ο περίτρανος

Πέτρος < πέτρα= ο σταθερός, ο ακλόνητος

Πηνελόπη < πήνη (νήμα) + λέπω (ξετυλίγω)= η υφάντρια 

Πλάτων < πλατύς + ων (= υπάρχων)= εκείνος που είναι πλατύς (Ο φιλόσοφος Πλάτων, έλαβε αυτό το όνομα εξ αιτίας του ότι είχε πλατύ στέρνο και μέτωπο. Αρχικά το όνομά του ήταν Αριστοκλής.

Πλειστονίκης < πλείστος (υπερθετικός του "πολύς") + νίκη= εκείνος που έχει πολλές νίκες, ο πολυνίκης

Πολίαρχος  < πόλις + άρχω= αυτός που άρχει της πόλεως

Ποσειδών < πότος (= ποταμός) + διδών= εκείνος που δίνει ποτάμια

Πρόδικος < προ + δίκη= ο αρχιδικαστής

Πρωταγόρας < πρώτος + αγορά= αυτός που είναι πρώτος στην αγορά (δηλ. στα κοινά)

Πυθαγόρας < πυθώ (= ενημερώνω -> Πυθεία) + αγορά= αυτός που ενημερώνει την αγορά

Σοφία < σοφία= πολυμάθεια, βαθιά γνώση

Σοφοκλής < σοφός + κλέος= ο ένδοξος για τη σοφία του

Σπυρίδων < σπυρίς (γεν. σπυρίδος= ψαροκόφινο)= εκείνος που φτιάχνει κοφίνια για τα ψάρια

Στρατοκλής < στρατός + κλέος= ο ένδοξος στρατιώτης

Στυλιανός < στύλος= ο σταθερός σαν κολώνα, εκείνος που μπορεί κάποιος να στηριχθεί πάνω του (θηλ. Στυλιανή)

Σωκράτης < Σώφρων + κρατώ= εκείνος που τηρεί σωφροσύνη

Σωτήριος < σωτήρ= σωτήρας 

Τηλέμαχος < τηλέ +μάχη= εκείνος που δίνει μάχες από μακρυά

Φαίδρα < φαιδρός= χαρούμενη

Φιλαρέτη < φίλος + αρετή= αυτή που αγαπά την αρετή (αρσ. Φιλάρετος)

Φίλιππος < φίλος + ίππος= αυτός που αγαπά τα άλογα

Φιλοδήμος <φίλος + δήμος= εκείνος που αγαπάει τον δήμο (λαό)

Φιλόστρατος < φίλος + στρατός= εκείνος που αγαπάει τον στρατό

Χαρίκλεια < χάρις + κλέος=  η ξακουστή για τη χάρη της